Schakelen met een varken…

In de begintijd van de motor gedreven schepen, schakelde men de schroef in de voor- en achteruit met een ‘varken’. Dat zijn in principe een set tandwielen die met een lange hefboom naast de stuurstand in elkaar worden geduwd om de schroef linksom, dan wel rechtsom te laten draaien. Het geluid dat je daarbij hoorde klonk als een knor van een varken, vandaar waarschijnlijk de naam. Het werkte betrouwbaar en hield het lang vol, zolang je met niet al te hoge motortoerentallen schakelde.

Na het ‘varken’ is er jarenlang gewerkt met uiterst betrouwbare trek- en duwkabels en tegenwoordig zijn bijna alle scheepsmotoren uitgevoerd met een computer waarbij het schakelen volledig digitaal gaat. Met verbazing en afgrijzen zie ik soms schippers hun schip met een kastje om hun nek op het schip – of zelfs op de wal staande – hun vaartuig met enkele simpele druktoetsjes aan en afmeren. Het batterijtje zal op een gegeven moment maar eens leeg zijn… 

Bij deze generatie  scheepsmotoren komt er bij  reparatie – evenals bij de moderne auto’s – eerder een laptop aan te pas dan een gereedschapskist en je kunt niets meer zelf repareren. Op de Meander V weigerde onlangs de keerkoppeling van de bakboord motor te schakelen en gelukkig kwamen we met een schip vol gasten op één motor thuis. Een lange zoektocht leerde dat het niet aan de bekabeling lag – zoals de foutmelding in de motorcomputer beweerde – maar aan de computer zelf. De laptop werd er aan gehangen en de fout gewist, maar na één keer schakelen zat hij er weer in!

Defect dus, en de levertijd van een nieuwe motorcomputer is momenteel vijf maanden, waarbij het ding ook nog eens duizenden euro’s kost… Bij de Meander V gaat dat maal twee, want je kunt er gif op innemen dat de stuurboord motor er binnenkort ook mee kapt.

Na te zijn gaan googelen, blijkt het schering en inslag van dit probleem met elektronisch aangestuurde schakelingen en het zou ook wel eens de reden kunnen zijn dat ze voor onze motoren ‘uitverkocht’ zijn. Meer dan eens is er een schip de wal in gedoken of heeft schade veroorzaakt omdat het systeem weigerde te functioneren. Ik ben een controle-freak en besloot die hele computergestuurde schakeling te omzeilen waarbij ik een ‘analoge bypass’ heb gemaakt. Wil je weten hoe ik het heb gedaan? Kijk op https://bit.ly/3zFlLel (https://bit.ly/3zFlLel)  waar je het verslag van mijn ontdekkingsreis door de schakeltechniek kunt lezen en hoe ik mijn zelf bedachte - goedkope - ‘bypass schakeling’ heb toegepast.

Na een maand voor de kant te hebben gelegen kunnen we weer varen en hoef ik geen angst meer te hebben dat de Meander V weigert achteruit te slaan als ik weer eens een beetje bruusk een volle sluis invaar. Was alles maar zo simpel als vroeger met een ‘varken’…

Evert Stel

Schipper Meander V/ Stichting Vaarwens (https://www.stichtingvaarwens.nl/)

Columnist Watersport-TV