Column Evert Stel...Smoke on the water…

Evert Stel is schipper van de Meander V. Met deze voormalige loodstender heeft hij jarenlang met zijn partner Inge voor de Stichting Vaarwens (https://www.stichtingvaarwens.nl) dagtochten gevaren met mensen in de laatste levensfase. Inmiddels heeft de Stichting een eigen schip en wordt de Meander V ingezet op drukke dagen. Van alle dagtochten maakt Evert aangrijpende, veelal emotionele verslagen. Daarnaast is hij auteur en heeft diverse boeken geschreven en is hij columnist bij Watersport-TV. Lees hieronder zijn laatste column.

Smoke on the water…

Deze bekende titel van een song van Deep Purple schoot door mijn hoofd toen onze vrijwilliger Alex Hoeve mij belde. Tijdens een vaarwens bleek er een dikke vette rook uit de machinekamer van de MS Vaarwens te komen. In de 45 jaren dat ik vaar, heb ik nooit te maken gehad met rook of brand aan boord, maar nu twee maal vlak achter elkaar, is wel veel van het goeie (slechte).

Rook op de Meander

Dit voorjaar was ik met de Meander V namelijk ook al onaangenaam verrast toen er tijdens een tocht van Medemblik naar Naarden ter hoogte van het Paard van Marken het brandalarm af ging. Inge nam het roer over en ik ging met kloppend hart op inspectie uit. Al snel bleek de achterpiek vol rook te staan toen ik het luik open deed. Er was geen vuur, maar alleen dikke vette rook en toen het wat optrok, zag ik grote wolken bij de bakboord schroefas vandaan komen. 

Snel riep ik naar Inge; “Zet de bakboord motor maar in z’n vrij, want daar gaat het mis!”

De watergesmeerde asinstallatie – die wordt afgedicht met een vetkoord/stopbussysteem – stond te bakken als een worst in de braadpan hetgeen een enorme rookontwikkeling teweeg bracht.

Snel pakte ik – de altijd voorhanden liggende – waterslang en koelde de as behoedzaam af totdat het bakkende vet ophield te roken. Daarna draaide ik de drukmoeren van de stopbus een slag losser totdat er water begon te sijpelen en het probleem was over. Even later konden we ook de bakboord schroef weer in het werk zetten en onze reis voortzetten

Oorzaak

De oorzaak lag hem in het feit dat ik de vetkoordafdichting middels de vetnippel in Medemblik wat extra gesmeerd had zonder dat de motor draaide en in het werk stond. De koelwaterdruk van de motor genereert namelijk de nodige druk en watersmering van de rubberen lagers. Door het ontbreken daarvan, zocht het vet zijn weg via de minste weerstand en had de koelwaterslang nagenoeg volledig gevuld met vet. Daardoor kwam er tijdens de eerste vaartocht nadien geen koelwater bij de rubberen schroefaslagers en de zaak werd door de wrijving gloeiend heet. Het probleem was snel opgelost, maar de schrik zat wel in de benen. In ieder geval is de alarminstallatie weer getest en betrouwbaar gebleken…

Rook op de MS Vaarwens

Wat een prachtige vaardag voor onze vaargast Meindert had moeten worden, liep uit in een avontuur. Een stukje uit het verslag van onze vrijwilligster Berthie: Alex voer rustig de Marina uit, direct daarna stuurboord uit,(=rechts voor de landrotten) om vervolgens bakboord(=links voor dezelfde landrotten) te gaan om het IJ over te steken, ter hoogte van de Houthavens. In de buurt van een aanlegsteiger aldaar, begon er een indringende piep te klinken. Eerst weet je niet waar dat vandaan komt, totdat je (behoorlijk) wat rook ziet aan de linker achter/zijkant van het schip. Is het binnen? Is het buiten? Dat gepiep is dus een serieus brandalarm, dat het gelukkig goed doet!

Evacuatie

Ons doel was natuurlijk om iedereen zo snel- en veilig mogelijk van boord te krijgen. Hoe fijn dus dat we vlakbij die steiger lagen. Schipper Alex wist de boot - goed geholpen door de wind - veilig aan de steiger te leggen want de motor had geen vermogen meer. Ik heb gelijk 112 gebeld, waardoor zowel de brandweer als de politie in de kortste keren bij ons waren. Onze gast Meindert werd met brancard en al van boord getild door de sterke jongens van de brandweer, de familie en vrienden waren ook snel op de steiger en op een veilige afstand. Gelukkig was er geen moment van paniek. Iedereen is wel geschrokken, niet raar toch?

Bij inspectie door de brandweer in de machinekamer, bleek de rookontwikkeling veroorzaakt te zijn door de daar aanwezige brandblus installatie. Hoe gek wil je het hebben? De brandweer demonteerde de – gloeiend hete (170 graden) blauw verkleurde - automatische bluskist, gaf het sein ’veilig’ en vertrok, evenals de aanwezige duikers en de politie. Wat hebben ze het super en onverschrokken gedaan die mannen!!!!  Ik wilde hen dan ook de Hema broodjes aanbieden, maar hier bedankten ze voor. Ze hadden al geluncht. Gelukkig wilden de mannen van de boot van de havendienst - die continue stand-by naast ons bleef liggen - ze wel hebben.

Gewoon weer varen

Alex en ik moesten wachten op een inspectieronde van de verzekeraar, alvorens weer te mogen starten. Eind van de middag kregen we groen licht om te gaan varen. Zonder verdere problemen werd de vaarwens om 16.00 uur vastgelegd op het vertrouwde plekje in de Marina, waarbij zowel Alex als ik een beetje een katterig gevoel hadden, omdat we het onze gast - die de volgende dag zal inslapen - zo gegund hadden. We hebben echter ook een dankbaar gevoel dat iedereen er veilig en zonder kleerscheuren vanaf is gekomen. Onze dank gaat daarvoor uit naar de brandweer, de duikers, politie, ambulance en de havendienst, allen te Amsterdam.

Na kordaat handelen van de verzekeraar, zijn er allerlei partijen ingeschakeld om de MS Vaarwens zo snel mogelijk weer in de vaart te krijgen, want de komende week staat al weer volgepland. Een schoonmaakbedrijf poetste de vette bruine laag uit de machinekamer, motormonteurs vertroetelden de John Deere met nieuwe filters en de kachelmonteur zorgde dat de CV weer ging draaien. Wat geweldig om zoveel hulp te mogen ervaren… 

Oorzaak

We weten nu dat het de - zonder nog bekende oorzaak - geactiveerde automatische blusinstallatie was die een enorme vette bruine rookontwikkeling teweeg bracht. Er is door de brandweer en de inspecteur ook geen brand of hittebron in de machinekamer geconstateerd, anders dan de gloeiend hete blusinstallatie kist aan het plafond. De opmerking van de leverancier ‘dat wij waarschijnlijk wel een activeringsknopje zullen hebben ingedrukt’, raakt kant noch wal!  We zullen moeten afwachten op de vraag waarom de blusinstallatie spontaan is afgegaan en waarom het ding zo gloeiend heet werd, totdat nader onderzoek is gedaan. We hebben voorlopig in ieder geval voldoende rooksignalen gehad…

Onze gast

Deze dag was Meindert (https://www.stichtingvaarwens.nl/verslagen-vaardagen/vaardagen-2024/2404-vaarwens-1302-op-04-04-2024) onze gast  . Het was zijn laatste dag onder ons, want de volgende dag kreeg hij Euthanasie. Hij zag er de humor wel van in met de opmerking; ” Was ik nu al bijna in rook opengegaan… Ach het was leuk, heb ik toch maar mooi weer meegemaakt!”

Evert